Giftige families zijn als een klein eiland, dat bestaat uit een thuis vol conflicten, bevelen en problemen die alle familieleden treffen. We weten dat de term “giftigheid” tegenwoordig heel vaak gebruikt wordt. Ook hebben we allemaal wel eens uitdrukkingen gehoord en gebruikt als “mijn relatie is giftig” of “op het werk heb ik een” giftige partner“.
We mogen echter niet vergeten dat dit label niet overeenkomt met een klinische beschrijving. Er is geen psychologisch handboek dat het definieert, en er is ook geen pathologie of stoornis die geassocieerd wordt met het woord.
Het populaire gebruik somt echter perfect alle processen die zeer goed passen bij het woord giftigheid op.
Waarom is dit zo? Er zijn mensen die door hun persoonlijkheid, gedrag of communicatiestijl ons zelfvertrouwen kwetsen, demotiveren, verstoren en schaden.
Helaas praten we niet vaak over wat er thuis gebeurt in die kleine, intieme sociale groepen die we gezinnen noemen. We gaan er immers vaak van uit dat ze een plaats van liefde, troost en steun zijn.
Het gaat echter niet altijd goed. De familie is een zeer gesloten instelling waar dingen soms gebeuren die niet goed zijn.
Vandaag willen we dieper ingaan op dit onderwerp en de verschillende soorten giftige families en hun kenmerken.
Soorten giftige families
Psychologen en deskundigen op het gebied van gezinsdynamiek herinneren ons eraan dat we, in plaats van ons te richten op giftige families, het zouden moeten hebben over “giftige ouders”.
Zowel de vader als de moeder hebben een machtspositie in een gezin. Hun persoonlijkheid zal gevolgen hebben voor de rest van de bewoners van het huis, of het nu kinderen zijn of zelfs oudere familieleden zoals grootouders.
Bovendien is het centrum van de “giftigheid” niet terug te voeren op slechts één gezinslid.
Soms heeft de relatie tussen een stel negatieve gevolgen voor de woonomgeving. Zo ontstaat een gespannen sfeer met emoties aan de oppervlakte en een hoge mate van angst.
Laten we eens kijken welke soorten giftige families er zijn.
Manipulatieve, narcistische families met weinig tolerantie
Er zijn gezinnen waar de disfunctie ontstaat door een familielid met een narcistische en manipulatieve persoonlijkheid.
- Het komt vaak voor dat deze persoon situaties creëert waarin hij controle uitoefent, vrijheden inperkt, een gebrek aan respect en weinig tolerantie toont.
- Er is een hoge prijs verbonden aan het leven op deze manier. De kinderen zullen zich niet geliefd en gerespecteerd voelen. Zo zullen ze een laag gevoel van eigenwaarde of zelfs uitdagend gedrag ontwikkelen als ze proberen te ageren tegen de figuur met de giftige en negatieve kracht.
Onvolwassen ouders en kinderen die voor hun ouders zorgen
Een ander type van giftige familie zijn die families waar de ouders – één of beide – in alle opzichten zeer onvolwassen zijn.
Weinig verantwoordelijkheidsgevoel, gebrek aan interesse, nalatigheid of slechte beheersing van impulsen zorgen ervoor dat het onbetrouwbare mensen zijn.
In dit geval is het gebruikelijk dat de kinderen al heel vroeg volwassen verantwoordelijkheden op zich nemen. Hieronder vallen er ook een aantal verantwoordelijkheden die niet geschikt of gezond zijn voor een kind.
Kinderen moeten zich in hun eigen tempo ontwikkelen en het is niet juist om hen te dwingen om snel op te groeien.
Ouders die hun frustraties uitleven op anderen
Er is geen slechter psychologisch wapen dan frustratie en het zoeken van slachtoffers. In feite, komt een gefrustreerde vader of moeder die hun schuldgevoelens, angsten of mislukkingen op de kinderen of hun partner projecteert vaak voor en dat is vermoeiend.
Al deze dynamieken laten hun sporen na. Weinig dingen kunnen zo uitputtend zijn voor een kind dan gedwongen worden om de dromen van zijn ouders te vervullen of een doelwit te zijn voor hun ontevredenheid.
Ouders die hun kinderen tegen hun partner gebruiken
Daarnaast zijn er momenten dat een moeder of vader hun kinderen kunnen gebruiken als “wapen” tegen hun partner.
Dit zijn vaak situaties die zich voordoen tijdens echtscheidingsprocedures. Maar ze gebeuren ook in het dagelijks leven wanneer kinderen worden gedwongen een bepaalde kant te kiezen om iets te krijgen.
Deze dynamiek wordt gedomineerd door chantage, wat voor een kind zeer destructief kan zijn.
Oorzaken van giftigheid in families
Het kennen van de oorsprong van het probleem in een giftige of disfunctionele familie is natuurlijk een goed uitgangspunt om dingen te veranderen, strategieën te ontwikkelen en een soort van harmonie te creëren.
Het is echter niet makkelijk. De emotionele kosten zijn meestal erg hoog.
Bovendien zullen veranderingen niet van de ene op de andere dag plaatsvinden. Dit is vooral zo als we eraan gewend zijn geraakt om bijvoorbeeld op een bepaalde manier te communiceren of zelfs niet te communiceren.
Iedere inspanning zal echter bijdragen tot een betere situatie, respect en geluk voor zowel ouders als kinderen.
Laten we eens kijken welke processen meestal achter giftige families schuilgaan:
- Een mogelijke psychische stoornis of verslaving bij een familielid.
- Machtsmisbruik en een autoritaire stijl.
- Afwezige moeders of vaders die hun verantwoordelijkheden negeren.
- Een gebrek aan genegenheid, of weinig gehechtheid.
- Mogelijk lichamelijk of psychologisch misbruik of mishandeling.
- Een slechte communicatiestijl, door gebrek aan vaardigheid, desinteresse of hun persoonlijkheid.
- Incoherentie of onbetrouwbaarheid van een van de ouders.
- Een laag gevoel van eigenwaarde bij de vader of moeder.
- Hoge verwachtingen en de noodzaak voor zowel de ouders als de kinderen om hieraan te voldoen.
Tot slot is het heel goed mogelijk dat enkelen van ons zich met veel van deze eigenschappen kunnen identificeren. Daarom moeten we, waar mogelijk, ons steentje bijdragen aan een betere omgeving en betere relaties.
Als we ons er echter van bewust zijn dat de impact van zo’n soort relatie zeer negatief is, dan moeten we een andere beslissing nemen om ons emotionele evenwicht en onze waardigheid te beschermen.
