Dit is een vraag die een groot deel van de wereldbevolking op een bepaald punt wel heeft gesteld: is kanker erfelijk? Als mijn moeder bijvoorbeeld borstkanker heeft gehad, zal ik het dan automatisch ook krijgen?
Allereerst is het belangrijk om duidelijk te stellen dat er absoluut een genetische component verbonden zit aan kanker. Dat kanker genetisch is, hoeft echter niet per se te betekenen dat het dan ook meteen ‘erfelijk’ is.
Tegenwoordig komt kanker zo vaak voor, dat er in elke familie wel een familielid bestaat die het heeft of heeft gehad. Of misschien is iemand anders in jouw leven wel met deze ziekte geconfronteerd geweest en had dit helaas geen goede afloop.
Vaker binnen bepaalde families
Sommige deskundigen geven echter aan dat sommige vormen van kanker vaker voor lijken te komen binnen bepaalde families. Een lange familiegeschiedenis van obesitas of tabaksconsumptie zijn factoren die kunnen bepalen hoe groot de kans is dat je deze ziekte wel of niet zult ontwikkelen.
We weten daarentegen ook dat er bepaalde vormen van kanker bestaan die meer erfelijk zijn dan andere. Toch is het belangrijk om wederom nadruk te leggen op hetgeen we hiervoor ook al zeiden: het gegeven dat kanker een genetische component heeft, betekent niet per se dat de ziekte ook erfelijk is.
In dit artikel geven we je alle nodige informatie over dit onderwerp.
Kanker en genetische erfelijkheid
Het Cancer Research Center aan de Universiteit van Salamanca (Spanje) publiceerde in 2010 een verslag met de titel Genetic Counseling: A Guide to Preventing Hereditary Cancer. In dit verslag werd een poging gedaan om vast te stellen of we door middel van een genetische analyse zouden kunnen bepalen of mensen een DNA-sequentie in zich kunnen dragen die ervoor zorgt dat ze meer ‘aanleg’ hebben om kanker te ontwikkelen.
Over het algemeen is de kans dat je bepaalde oncologische ziektes zult erven van je ouders ongeveer vijf tot tien procent. In het geval van deze vormen van kanker is er geen sprake van uitwendige factoren.
Kanker doet zich voor als gevolg van een ingewikkelde combinatie van factoren
Kanker is een genetische ziekte. Het komt voort uit bepaalde genen, of de ontwikkeling ervan nu wordt veroorzaakt door inwendige of uitwendige factoren, en deze genen veranderen en muteren zich tot de cellen zich beginnen te vermenigvuldigen.
- Deze genetische afwijkingen kunnen worden versterkt door factoren die verbonden zijn aan je levensstijl. Ook de omgeving waarin je leeft kan in dit geval een belangrijke trigger zijn.
- Tegelijkertijd wordt kanker in de meeste gevallen veroorzaakt door een subtiele combinatie van allerlei verschillende factoren. De kans dat je volledig vanwege erfelijke factoren een tumor zult ontwikkelen is echter zeer klein.
- Tabaksconsumptie, luchtvervuiling en slechte eetgewoontes vormen in dit geval veel meer gevaar.
Hoe kun je bepalen of er sprake is van een erfelijke aanleg om kanker te ontwikkelen?
Doordat de ontwikkeling van kanker over het algemeen wordt bepaald door een combinatie van verschillende factoren, is het belangrijk om rekening te houden met een aantal aspecten.
We beschrijven ze even:
- In het geval dezelfde vorm van kanker zich voordoet bij meerdere familieleden.
- Als deze vorm van kanker zich voordoet bij verschillende generaties: grootouders, kinderen, kleinkinderen.
- In het geval sommige van deze familieleden al op jonge leeftijd met deze vorm van kanker gediagnosticeerd werden (voor hun zestigste levensjaar).
Vormen van kanker die een erfelijke component hebben
Sommige vormen van kanker hebben een erfelijke component. Toch blijft de kans ook bij deze vormen van kanker rond de vijf tot tien procent. Dit lijkt misschien niet erg veel, maar toch is het belangrijk om extra goed op te letten en je dokter in te lichten bij twijfel, zodat je op de juiste manier onderzocht kunt worden.
- Borstkanker
- Eierstokkanker
- Niet-polycysteuze darmkanker
- Melanoom (de gevaarlijkste vorm van huidkanker)
Bestaat er een onderzoek dat vast kan stellen of je deze vormen van kanker erfelijk zijn?
Er bestaan meerdere onderzoeken die hier inderdaad iets meer informatie over kunnen geven. Allereerst is het echter belangrijk om bepaalde kwesties te verduidelijken:
- Deze genetische onderzoeken zullen je niet kunnen vertellen of je een bepaalde erfelijke vorm van kanker wel of niet zult ontwikkelen. Ze kunnen alleen aantonen hoe groot de kans is.
- Het eerste wat je moet doen, is je dokter raadplegen. Je dokter kan je vervolgens doorverwijzen naar een ziekenhuisafdeling waar je genetische counseling kunt krijgen.
- De mensen die hier werken zijn gespecialiseerd in onderzoek naar erfelijke vormen van kanker en kunnen je van daaruit verder helpen en begeleiden. Het gaat er namelijk niet alleen om dat je de uitslag van het onderzoek krijgt.
- Deze deskundigen zijn er ook om je advies te geven. Samen zullen jullie jouw persoonlijke risico en je familierisico beoordelen. Ook kunnen zij je vertellen hoe je deze kwestie het beste in de gaten kunt houden en hoe je het risico kunt verkleinen.
We zouden wederom moeten benadrukken dat de kans om kanker te ontwikkelen vanwege erfelijke factoren zeer klein is. Aangezien echter veel mensen hier bang voor zijn, zijn deze vormen van genetische counseling zeer handig en effectief.
Hoe kun je de ontwikkeling van kanker voorkomen als er wel sprake is van een familieverband?
Zoals we eerder ook al aangaven, is het vooral belangrijk om het juiste medische advies te krijgen. Als bijvoorbeeld meerdere vrouwen binnen jouw familie borstkanker hebben gehad, dan is het belangrijk om regelmatig borstonderzoeken en mammogrammen te laten doen.
Tegelijkertijd is het belangrijk om te onthouden dat de genetische component zelf meestal niet de voornaamste reden is waarom iemand kanker ontwikkelt. Kanker doet zich meestal voor als gevolg van andere factoren die het risico en de aanleg vergroten.
- Het is daarom belangrijk om tabaksproducten te vermijden.
- Ook obesitas of overgewicht vormen belangrijke risicofactoren.
- Probeer zo min mogelijk ongezonde vetten en suiker te consumeren.
- Leid een actieve levensstijl; vermijd een zittende levensstijl.
- Een ongezonde leefomgeving of werken met verontreinigende stoffen vergroot ook je kans.
Gelukkig zullen er altijd specialisten beschikbaar zijn die je kunnen vertellen welke strategieën je het beste kunt toepassen in je dagelijkse leven om de kans op het ontwikkelen van kanker te verkleinen.
