Wat is hypothyroïdie?
Hypothyroïdie of een trage schildklier is een aandoening van het endocriene systeem. De term ‘hypothyroïdie’ beschrijft een reeks klinische symptomen die uiteindelijk zorgen voor een verminderde werken van het schildklierhormoon in de lichaamsweefsels.
In dit artikel bekijken we de biologische oorzaken van deze stoornis.
Relatie tussen hypothalamus, hypofyse en schildklier
TSH of thyrotropine is een hormoon dat de schildklier stimuleert. Het wordt geproduceerd in de voorste klier van de hypofyse. Dit gebeurt nadat het het hormoon TRH uit de hypothalamus ontvangen heeft. TRH is het hormoon dat de thyrotropine vrijmaakt.
TSH hecht zich aan specifieke receptoren vast. Ze bevinden zich in de cellen van de schildklier. Als reactie zal dit een reeks processen in gang zetten. Uiteindelijk resulteert dit in de ontwikkeling en de afscheiding van schildklierhormonen.
- T4 of thyroxine wordt enkel in je schildklier gemaakt.
- Ongeveer twintig procent van T3 of tri-joodthyronine ontwikkelt zich in de schildklier. De andere tachtig procent wordt gemaakt in de lichaamsweefsel. Hierbij wordt T4 gebruikt. Een enzym met de naam dejodase voert dit proces uit.
- Een deel van het T4-hormoon keert dan terug naar zijn niet actieve vorm T3r. Ook dit proces wordt uitgevoerd door een dejodase-enzym.
Dit proces wordt onder controle gehouden door middel van een feedbackmechanisme. Wanneer de concentratie van T3 en T4 zijn fysiologische waarde bereikt, dan verhinderen ze de productie van TSH en TRH. Dat betekent met andere woorden dat ze ophouden met de afscheiding van deze hormonen te stimuleren.
Wat is de voornaamste oorzaak van hypothyroïdie?
De voornaamste oorzaak is de daling in de hormonale afscheiding. Dit is wat er in de meeste gevallen gebeurt. Men maakt een onderscheidt tussen types hypothyroïdie afhankelijk van het anatomische niveau waarop deze verandering optreedt. De classificatie spreekt van een primaire, een secundaire of een tertiaire hypothyroïdie.
De primaire vorm van een trage schildkier
In dit geval treedt de verandering op in de schildklier zelf. De klier laat de productie van de schildklierhormonen dalen. We geven je een overzicht van de redenen waarom dit gebeurt:
- Als gevolg van een verlies van schildkliermassa. Dit vermindert het aantal kliercellen en de hoeveelheid hormonen die ze produceren. Het gebeurt wanneer er sprake is van chronische lymfocytische ontsteking van de schildklier (de voornaamste oorzaak van een trage schildklier bij volwassenen). Een behandeling met radioactief jodium kan ook een oorzaak zijn. Of het kan het gevolg zijn van thyroïdectomie (de volledige of gedeeltelijke verwijdering van de schildklier).
- Een erfelijk mankement in de ontwikkeling van de schildklier.
- Een tekort aan jodium in de dagelijkse voeding. Dit is de voornaamste oorzaak van hypothyroïdie in ontwikkelingslanden.
- Een belemmering in de productie van schildklierhormonen. Het proces waarbij schildklierhormoon geproduceerd wordt bestaat uit verschillende stappen. Als gevolg van inwendige of uitwendige oorzaken kan elk van deze stappen veranderen. Wanneer er sprake is van een inwendige oorzaak, dan is de verandering te wijten aan een tekort ergens aan tijdens het proces. Is de oorzaak uitwendig, dan zal het meestal een gevolg zijn van het gebruik van bepaalde medicijnen (lithiumzouten).
De as hypothalamus – hypofyse – schildklier volgt een negatief feedbackmechanisme. Wanneer het aantal schildklierhormonen daalt, zal dit dus een stijging in de TSH veroorzaken (waardoor uiteindelijk de hoeveelheid schildklierhormonen zal stijgen).
De stijging van TSH boven het normale niveau is het duidelijkste analytische gegeven om de diagnose primaire hypothyroïdie vast te stellen.
Secundaire hypothyroïdie
Deze vorm wordt veroorzaakt door een verminderde afscheiding van schildklierhormonen. Dat gebeurt wanneer de productie van TSH in de hypofyse daalt. Wanneer het peil onder het normale niveau zakt, dan zal de schildklier (die normaal werkt) minder gestimuleerd worden. Uiteindelijk is het resultaat een mindere productie van T3 en T4.
Dit kan te wijten zijn aan:
- Ischemisch necrose van de schildklier (de klier sterft af omdat er te weinig bloed door stroomt).
- De aanwezigheid van tumoren.
- Een algemeen falen van de voorste hypothalamus. De medische term voor deze aandoening is Sheehan’s syndroom.
- Als gevolg van een negatief feedbackmechanisme dat deze as regelt. Het resultaat is een stijging in het TRH-hormoon (om de afscheiding van TSH te stimuleren). Maar deze stijging heeft geen effect op de hypothalamus omdat het de bron van het falen is.
In geval van secundaire hypothyroïdie is er geen reactie om de TRH te laten stijgen.
Tertiaire hypothyroïdie
Bij deze vorm is een trage schildklier te wijten aan de daling in de afscheiding van TRH in de hypothalamus. Door de stimulatie van de hypothalamus te laten dalen, scheidt het een verminderde hoeveelheid TSH af. Het resultaat is dat dit ook de stimulatie van de schildklier laat dalen. Op zijn beurt veroorzaakt dit dan een daling in de afscheiding van T4 en T3.
Zelfs al is er in dit geval een daling in de schildklierhormonen, toch is er geen stijging van de TRH in de hypothalamus. Maar het defect kan gecorrigeerd worden door middel van externe toediening van TRH. Als de hypofyse hierop reageert, kan het probleem zich herstellen.
Perifere weerstand van de weefsels voor hormonen
Dit komt slechts zelden voor. In je genen worden dan mutaties geproduceerd die verband houden met de receptoren van de schildklier en die aanwezig zijn in de weefsels.
Een ander erg zeldzaam geval is wanneer het probleem te wijten is aan de perifere inactiviteit van de schildklierhormonen. Dit kan te maken hebben met de processen waarbij T4 omgezet wordt in T3 of in T3r. In deze situatie zal de omzetting van T4 in T3 verhinderd worden. Dit veroorzaakt een daling van de T3 in de analyse. Bovendien doet het de T3r stijgen. T3r is de niet actieve vorm van de hormonen.
Klinische tekenen van hypothyroïdie
De symptomen hebben te maken met een hormonaal tekort. Dit vertaalt zich in het vertragen van het metabolisme.
Dat zal zich uiten in de volgende symptomen:
- Het voortdurend koud hebben ondanks een normale omgevingstemperatuur.
- Een bleke, koude en ruwe huid. De huid, wenkbrauwen en wimpers worden breekbaar en vallen vaak uit.
- De hartslag vertraagt. De bloeddruk stijgt.
- Constipatie veroorzaakt door een vertraagde darmwerking.
- Minder concentratie en veranderingen in de taal en het geheugen. De patiënt stelt vast dat hij trager beweegt. Wanneer de controle erg verslecht en er is sprake van grote veranderingen, dan kan een soort coma optreden die myxedema heet.
- Krop kan ontstaan in gevallen van onvoldoende jodium. Dit treedt ook op als de productie van T3 en T4 daalt.
- Bloedarmoede en hypercholesterolemie.
- Bij kinderen kan de groei afgeremd worden.
Daarnaast zijn er een reeks symptomen die optreden als gevolg van de slijmafzetting van het weefsel. Deze afscheiding bestaat uit water en hyaluronzuur. Het stapelt zich op in de weefsels omdat het metabolisme verzwakt is door een daling in de polysacchariden.
- Opzwelling van het gezicht. Die kan zich uitbreiden naar de ledematen. De medische term voor zwellingen als gevolg van een trage schildklier is myxoedeem.
- Gewichtstoename.
- De tong wordt groter en de stem hees.
- Carpaal-tunnel-syndroom
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Door middel van een bloedanalyse. De arts kan op basis van deze gegevens de schildklierhormonen T3 en T4 bepalen en de concentratie aan TSH.
Algemene diagnose:
- Daling van vrije T3 en T3 en stijging in TSH: primaire vorm.
- Peil van T3 en T4 onder het normale niveau en verminderde TSH zonder een reactie op externe TRH: secundaire vorm.
- Daling van T3 en T4 en verminderde TSH met een reactie op externe TRH: tertiaire vorm.
Morfologische onderzoeken door middel van een scintigrafie, radioactief jodium en een sonogram van de schildklier.
Behandeling van een trage schildklier
De behandeling bestaat uit het vervangen van het schildklierhormoon T4 (thyroxine). Het meest gebruikte medicijn is levothyroxine. Het voorschrift moet de kleinst mogelijke dosis zijn om T4 weer op een normaal niveau te brengen.
