Gordelroos (ook bekend als herpes zoster) is een infectie die veroorzaakt wordt door het VZV-virus of het varicella-zostervirus. Deze aandoening tast vooral de zenuwen onder de huid aan. Tot de voornaamste symptomen van gordelroos behoren ontstekingen en het verschijnen van huiduitslag die op blaren lijkt. Deze huiduitslag treedt langs de aangetaste zenuw op. Daardoor zijn ze gemakkelijk zichtbaar.
De getroffen huid ziet er geïrriteerd uit, met kleine blaren die de lijn van de zenuw volgen. Dat is de reden dat mensen deze aandoening meestal “gordelroos” noemen. De blaren veroorzaken ook een pijn die het gevoel heeft dat de huid brandt. Op sommige plaatsen in de wereld wordt het dan ook “Sint Antoniusvuur” genoemd.
In de meerderheid van de gevallen treft deze aandoening oudere volwassenen. Maar ook een groot aantal adolescenten heeft last gehad van episodes van gordelroos. Het waren gewoonlijk wel milde gevallen. De ziekte zorgt echter voor grotere complicaties bij oudere volwassenen.
Oorzaken van gordelroos
Het virus dat gordelroos veroorzaakt is hetzelfde als het virus dat varicella (waterpokken) veroorzaakt. Dit virus wordt nooit volledig vernietigd en verwijderd uit het lichaam. Het blijft daarentegen in een latente vorm aanwezig in een organisme. Maar op bepaalde momenten zal het virus zich opnieuw activeren in de zenuwknopen.
Niet iedereen die varicella (waterpokken) gehad heeft zal gordelroos ontwikkelen. Gewoonlijk wordt het virus weer actief bij mensen van wie het immuunsysteem tijdelijk of permanent verandert. Dit kan een gevolg zijn van leeftijd, een andere ziekte of van het gebruik van medicatie. Voorbeelden van dit soort medicijnen zijn corticoïden, medicatie voor reuma en dergelijke.
Gordelroos is niet besmettelijk. Maar wie aan deze ziekte leidt kan het varicellavirus doorgeven aan iemand die nog nooit waterpokken gehad heeft. Het virus kan alleen overgedragen worden door rechtstreeks contact met de blaren.
Volwassenen ouder dan vijftig hebben meer kans om deze ziekte te ontwikkelen. Mensen die lijden aan een verzwakt immuunsysteem veroorzaakt door HIV zijn ook erg vatbaar. Dit geldt ook voor mensen die (vóór hun eerste verjaardag) aan varicella geleden hebben. Ook zij kunnen gordelroos ontwikkelen.
Symptomen van gordelroos
Pijn is één van de duidelijkste symptomen van gordelroos. Het kan zelfs optreden voordat de blaren zichtbaar zijn. Dit komt omdat het virus de zenuwen in de huid aantast. In de meeste gevallen verschijnen de blaren tussen één en veertien dagen na het eerste gevoel van pijn. De pijn kan mild of ernstig zijn.
Dit zijn de eerste symptomen van gordelroos:
- Jeuk
- Een kriebelend gevoel
- Tintelingen
- Plaatselijke pijn
Bovendien kunnen in de beginfase van gordelroos ook de volgende symptomen optreden:
- Koorts
- Hoofdpijn of een algemeen ongemakkelijk gevoel
- Last van de maag en darmen
Maar de aanwezigheid van blaren is ongetwijfeld het voornaamste symptoom van gordelroos. In het begin is de huiduitslag klein. Maar de blaren kunnen groeien en samensmelten met andere blaren. Zo vormen ze grote zweren. De groeiperiode van dit soort zweren is gewoonlijk drie tot vijf dagen. Daarna beginnen zich korstjes te vormen. Dit komt overeen met de laatste fase van de aandoening.
In gevallen waarbij het virus opnieuw op delen van het hoofd optreedt kan dit het zicht of het gehoor beïnvloeden. Als het virus de mandibulaire zenuw aantast dan kunnen letsels ontstaan in de mondholte, op de tong of in de keel. In zeldzame gevallen kan iemand zijn smaakgevoel verliezen.
Diagnose en complicaties
Om gordelroos te diagnosticeren wordt bij de patiënt een lichamelijk onderzoek uitgevoerd. Hierbij houdt men rekening met de klinische geschiedenis en de medische verslagen.
Als er onzekerheid bestaat of de correcte diagnose inderdaad gordelroos is dan kan een staal van de huidcellen uit de letsels genomen worden om een laboratoriumtest uit te voeren. Dit maakt het mogelijk om de zaak verder te evalueren. Een bloedtest is nog een andere veelgebruikte methode om een definitieve diagnose vast te stellen.
Alleen wanneer het zenuwstelsel ernstig verzwakt is zal een lumbaalpunctie uitgevoerd worden om de ziekte te diagnosticeren. Daarnaast kan het in atypische gevallen nodig zijn om een Tzanck-uitstrijkje te ondergaan. Dit betekent dat men vloeistof uit de blaren schraapt en test.
Eén van de meest voorkomende en ernstige complicaties van deze aandoening is “postherpetische neuralgie.” Deze complicatie treedt bij vijftig procent van de patiënten op. Het wordt gekenmerkt door een pijn die vele mensen beschrijven als brandend, elektrisch en ondraaglijk. In de ernstigste gevallen kan de pijn een individu volledig onbekwaam maken. Het ergste is dat deze pijn weken, maanden, jaren en zelfs een leven lang kan aanhouden.
Andere complicaties kunnen te maken hebben met zichtproblemen. Dat gebeurt wanneer herpes zoster dichtbij het oog optreedt. In vele gevallen kunnen de effecten ernstig zijn. Op de huid kunnen zich nog andere infecties voordoen, zoals cellulitis of schurft. Dit soort herpes kan in sommige gevallen zelfs hersenvliesontsteking veroorzaken.
